Dutch Birding volume 27 (2005) no 2

Vogels en andere fauna van de Franse subantarctische eilanden: Crozet, Kerguelen en Amsterdam & St Paul

In de zuidelijke Indische Oceaan liggen enkele geïsoleerde subantarctische eilandengroepen die onder Frans bestuur vallen (Terres Australes et Antarctiques Françaises, TAAF). Het gaat om de Crozet-eilanden, Kerguelen en Amsterdameiland & St Paul (figuur 1). Deze eilanden worden enkele malen per jaar bevoorraad vanuit Réunion met het schip Marion Dufresne. Dit schip kan ook enkele passagiers vervoeren en doet ook dienst als oceanografisch onderzoeksvaartuig. Dit artikel beschrijft voornamelijk de vogels die tijdens een trip van de Marion Dufresne langs Crozet, Kerguelen, Amsterdameiland & St Paul en weer terug naar Réunion kunnen worden waargenomen.
Olivier Duriez heeft op Kerguelen onderzoek verricht aan ecologie en gedrag van stormvogels en albatrossen. Hans Jornvall bezocht de eilanden in 2004 en Hadoram Shirihai in 1999 en 2004. HJ en HS inventariseerden in 2004 onder meer de broedpopulaties van Amsterdameilandalbatros Diomedea (exulans) amsterdamensis.
Een 'klassieke' trip met de Marion Dufresne duurt ongeveer een maand. De etappes van Réunion naar Crozet, Kerguelen en Amsterdameiland duren respectievelijk vier à vijf, twee en twee dagen en de stops op de verschillende eilandengroepen duren doorgaans twee tot vier dagen (op Kerguelen zes tot acht). De passagiers op het schip zijn geen 'toeristen' maar personeel van de verschillende onderzoeksstations en 'gasten' die op speciale uitnodiging van de autoriteiten de onderzoeks- en natuurbeschermingsactiviteiten kunnen bezichtigen en daarover worden geïnformeerd. Tevens is er beperkte ruimte voor personen die onderzoek willen doen aan zeevogels, andere fauna en flora.
De eilanden bieden een thuisbasis aan enkele van de rijkste zeevogelgemeenschappen ter wereld met maar liefst 45 broedvogelsoorten, waaronder vier soorten pinguïns en 30 soorten 'tubenoses' (waaronder acht soorten albatrossen).
Crozet is vooral beroemd om zijn pinguïn- en albatroskolonies en herbergt 's werelds grootste kolonie Koningspinguïns Aptenodytes patagonicus (meer dan 300 000 broedparen).
Kerguelen bestaat uit meer dan 300 eilandjes rond het hoofdeiland (Grande Terre). De kustlijnen zijn zeer grillig met talloze fjorden en baaien en de totale lengte ervan bedraagt meer dan 5000 km. Er broeden 36 soorten vogels (voornamelijk zeevogels) en het gebied herbergt de op een na grootste kolonie (na South Georgia) van Zuidelijke Zeeolifant Mirounga leonina met meer dan 40 000 vrouwtjes.
Op Amsterdameiland en St Paul broeden respectievelijk acht en 15 soorten vogels. Amsterdameiland is het meest bekend om de endemische Amsterdameilandalbatros. Door beschermingsmaatregelen tegen grazende koeien is het aantal broedparen gestegen van 15 tot 31 in 2002. De totale populatie omvat echter niet meer dan 150 individuen. De talrijkste albatros op Amsterdameiland is Indische Geelneusalbatros Thalassarche chlororhynchos carteri (19 000 broedparen).

Olivier Duriez, 9 Boulevard Saint Antoine, 12100 Millau, France
(o.duriezwanadoo.fr)
Hans Jornvall, Department of Medical Biochemistry and Biophysics, Karolinska Institutet, Stockholm, Sweden
(Hans.Jornvallmbb.ki.se)
Hadoram Shirihai, c/o Dutch Birding, Postbus 116, 2080 AA Santpoort-Zuid, Netherlands
(editorsdutchbirding.nl)