Dutch Birding volume 35 (2013) no 1

Sneeuwgors: geslachts-, leeftijd- en ondersoortbepaling

Sneeuwgorzen Plectrophenax nivalis zijn aan de hand van kleedkenmerken goed op leeftijd, geslacht en ondersoort te brengen. Kenmerken ontwikkeld door ringers zijn vaak ook in het veld goed bruikbaar. De overwinteraars in Nederland behoren tot de continentale nominaat P n nivalis (hierna nivalis) en de IJslandse P n insulae (hierna insulae). Of de Siberische ondersoort P n vlasowae (hierna vlasowae) ook in Nederland voorkomt is onduidelijk. De geslachten zijn het best te onderscheiden door de vorm van het donkere centrum van de schouderveren: breed en stomp bij mannetjes, puntig bij vrouwtjes. Bij mannetjes zijn deze veren vaak goed te zien als een zwarte band tussen mantel en vleugeldekveren. Wit in de buitenste handpennen en handpen­dek­veren is ook karakteristiek voor mannetjes, maar de hoeveelheid hangt af van leeftijd en ondersoort. Leeftijds­bepaling is vaak lastig. Vogels met een breed gezoomde binnenste grote dekveer naast smal gezoomde juveniele dekveren is zeker een eerste-winter. Ook houden veel eerste-winters een wat grijzige kop. Puntige staartpennen zijn doorgaans een slechte indicator, omdat de toppen van de staartveren snel slijten. De continentale nivalis heeft in alle kleden meer wit en heeft lichtere tinten dan de corresponderende kleden van insulae. Vlasowae is doorgaans nog witter dan nivalis. Bij mannetjes is een ongetekende witte stuit diagnostisch voor nivalis; insulae heeft donkere veren op de stuit. Dit kenmerk kan in vers kleed echter slecht te bepalen zijn wanneer de centra van de stuitveren nog zeemkleurige tot roestbruine randen hebben. Als de leeftijd goed bepaald kan worden, kan de grotere hoeveelheid wit in de vleugel bij nivalis behulpzaam zijn bij de ondersoortbepaling. Het diagnostische kenmerk bij vrouwtjes is de hoeveelheid wit en donker op de op een na binnenste handpen. Als deze veer meer dan 60% wit is (basale deel van veer wit, distale deel zwart), dan is het nivalis, minder dan 40% wit is diagnostisch voor insulae.

Rik Winters, Aquamarijnstraat 60, 9743 RB Groningen, Netherlands
(groenebijeneterhome.nl)