In de koude en saaie winter worden vaak nieuwe plannen gemaakt voor een vakantie. Zo ook bij ons vijven in januari 2008. Dat jaar wilden we voor het eerst een 'echte' vogelreis maken. Na jaren met ouders naar mooie plekken geweest te zijn (met gelukkig ook af en toe tijd voor vogels), werd het nu tijd om zelf een vogelreis te plannen. Onze keus viel op Polen. Alhoewel hartje zomer niet de beste tijd is om daar te vogelen (met name de uilen en de spechten zouden wel eens heel moeilijk kunnen worden), hadden we geen andere keus. Als student ben je helaas nog te afhankelijk van de schoolvakanties. Aan de andere kant was het natuurlijk een mooie uitdaging: genieten van het vogelen in het buitenland en toch proberen de specialiteiten van Polen te vinden. Met een goede voorbereiding hoopten we een heel eind te komen. De belangrijkste gebieden die bezocht zouden worden waren de Biebrza moerassen en het Bialowieza Nationaal Park, beide in het noordoosten van Polen.

Zo gezegd, zo gedaan. Plannen werden gemaakt, veel tripreports werden doorgespit, een auto van ouders geleend en op 8 juli 2008 kon de reis beginnen. Na twee dagen rijden kwamen we aan in de Biebrza. Op een zeer primitieve camping langs de rivier in Brzostowo vonden we een mooie plek voor onze tenten. Het uitzicht was fantastisch! De Witvleugel- Chlidonias leucopterus en Witwangsterns Chlidonias hybrida scheerden over het water, en de Kraanvogels Grus grus riepen overal vandaan. Dit is vakantie! Dezelfde avond zijn we er meteen op uit gegaan. Richting het plaatsje Mschichy; een must voor iedere vogelaar die de Biebrza bezoekt. Vanaf Mschichy loopt een zandweg helemaal het moerasgebied in. Hier gingen we proberen om onze eerste doelsoort al op de eerste avond te zien: de Waterrietzanger Acrocephalus paludicola. Al gauw bleek dat dit toch niet echt het habitat was voor deze soort, maar we genoten wel van de Grauwe Kiekendieven Circus pygargus, Grote Zilverreigers Casmerodius alba en Blauwborsten Luscinia svecica die volop aanwezig waren. Terwijl we langzaam reden over de zandweg, hoorde een van ons een plons in het 'slootje' naast de weg. Toch maar even uitstappen en kijken, want er zouden hier ook Otters Lutra lutra moeten zitten. Geen Otter... maar op een paar meter afstand van de auto zat een prachtig Klein Waterhoen Porzana parva! Wat een goed begin. Hierop hadden we niet eens durven hopen! Tot het donker hebben we ons vermaakt op deze plek. Wat zouden de komende dagen ons brengen?

Klein Waterhoen Porzana parva dat zich een aantal dagen achter elkaar zeer goed liet zien by Mschichy, in de Biebrza Marshes, Polen, juli 2008 (Ruben Vlot)

De volgende dag besloten we een tocht te maken door de hele Biebrza en de avond af te sluiten bij de bekende plek voor Waterrietzanger in Polen. De dag begon goed met de eerste zingende Ortolanen Emberiza hortulana en Roodmussen Carpodacus erythrinus , een aantal Hoppen Upupa epops die zich fraai lieten zien en heel veel Grauwe Klauwieren Lanius collurio. We waren al vroeg op pad, omdat we op tijd in het noordelijke gedeelte van het gebied wilden zijn. Op de heenweg vloog onze eerste Schreeuwarend Aquila pomarina over de auto. Natuurlijk snel de auto aan de kant en telescopen richten, niet wetend dat er de komende dagen nog veel meer zouden volgen. In het noordelijke gedeelte maakten we een wandeling door het bos. Tijdens de wandeling was het erg rustig met vogels, en werden we gek van de muggen. Na flink wat kilometers kwamen we op een uitzichtpunt zonder uitzicht! We keken direct tegen een bladerdak aan. Waren we daar dat eind voor gaan lopen? Gelukkig maakte de terugweg veel goed met een zingende Kleine Vliegenvanger Ficedula parva, en een prachtige Grijskopspecht Picus canus die naast ons in de boom kwam zitten. Ook de vlinders vlogen goed hier, en we zijn een tijdje zoet geweest met foto's maken.

Tegen het einde van de middag zijn we doorgereden naar de oostkant van het moerasgebied. Het wachten tot de schemer in zou vallen kon beginnen, maar vervelen deden we ons niet. Een aantal Elanden kwam langs de uitkijkpost, en toen de schemer eenmaal inviel begonnen overal om ons heen Waterrietzangers te zingen. Nog voordat het te donker werd slaagden we er in een aantal vogels ook mooi te zien. Deze plek staat niet voor niets bekend als het Waterrietzanger-reservaat! Op de terugweg over een donker paadje zagen we nog een aantal Houtsnippen Scolopax rusticola, wat jonge vosjes en begonnen ook de Krekelzangers Locustella fluviatilis los te komen. Weer een geslaagde dag.

Uitzicht vanuit de tent, waarbij we konden genieten van onder andere alle langsvliegende Witwang- Chlidonias hybrida en Witvleugelsterns Chlidonias leucopteris, Biebrza, Polen, juil 2008 (Ruben Vlot)

's Ochtends vroeg op om ons geluk weer te beproeven op de weg bij Mschichy. Zowaar zat het Klein Waterhoen er weer, en nu met prachtig licht. Nu moest-ie natuurlijk goed op de foto. Tijdens het fotograferen vloog er al roepend een vogeltje voorbij. Gelukkig waren we allemaal alert genoeg om te horen dat er een Citroenkwikstaart Motacilla citreola aankwam! Helaas vloog-ie door en konden we hem niet meer terugvinden. Maar leuk om deze soort al in dit gebied te hebben, want eigenlijk hadden we deze pas in een ander gebied verwacht. De rest van de dag deden we lekker rustig aan. Zwarte Ooievaars Ciconia nigra, Schreeuwarenden, Grauwe Kiekendieven en meer zorgen er ook weer voor dat deze dag weer een en al genieten was. 's Avonds laat vielen we in slaap met een roepende Kwartelkoning Crex crex naast de camping.

De volgende ochtend hebben we nog gevogeld langs de Biebrzarivier, maar 's middags zijn we richting Bialowieza gereden. De komende dagen zouden we in deze omgeving blijven. De verwachting was dat we het hier moeilijker zouden krijgen. Met name een aantal spechtensoorten zou wel eens erg lastig kunnen worden, maar ons geluk bleef bij ons. Na eerst de tent opgezet te hebben op een camping in het dorp doken we meteen de bossen in. In tripreports hadden we gelezen dat de weg tussen Teremiski en Budy een goede plek was om spechten te zien. Een gouden tip, bleek achteraf. Nog geen uur nadat we in Bialowieza aangekomen waren stonden we al onder een prachtig mannetje Drieteenspecht Picoides tridactylus. Dit was niet te geloven! Niet veel later maakten een zingende Grauwe Fitis Phylloscopus trochiloides en Withalsvliegenvanger Ficedula albicollis de dag helemaal compleet. Dit ging allemaal wat makkelijker dan verwacht, en dat is natuurlijk lekker vogels kijken. Aan het eind van de middag planden we een excursie voor de volgende ochtend om het echte oerbos van Bialowieza te bezoeken.

De volgende ochtend werden we wakker, deze keer niet door zingende Roodmussen, maar door oorverdovend onweer en kletterende regen op onze tenten. Het droogde een half uurtje later een beetje op en de excursie kon iets later toch doorgaan. Gelukkig, want deze bossen zijn echt indrukwekkend. Geweldig om in zo'n uniek stuk natuur rond te kunnen lopen. Op de weg er naar toe zagen we een Kwartelkoning en een Krekelzanger, twee soorten die je normaal gesproken vooral hoort. In het bos vonden we niet de gehoopte Witrugspecht Dendrocopos leucotos, maar wel een paar Middelste Bonte Spechten Dendrocopos medius en Withalsvliegenvangers. Ondanks dat er weinig vogels waren, was de wandeling prachtig. Hierna reden we door naar de Wit-Russische grens. Hier zongen de Sperwergrasmussen Sylvia nisoria volop, en ook onze eerste Noordse Nachtegaal Luscinia luscinia liet zich zien en horen. Een van ons trapte nog bijna op een Hazelhoen Bonasa bonasia, maar die was helaas al gevlogen voordat de andere vier hem gezien hadden. 's Middags zijn we verder op zoek gegaan naar de Witrugspecht, een soort die hoog ons verlanglijstje stond. Geen succes, maar toch niet getreurd. We zagen namelijk ons tweede mannetje Drieteenspecht, dat zich heel fraai liet zien en zelfs liet fotograferen. Met een zingende Kleine Vliegenvanger op de achtergrond en een foeragerende Drieteenspecht voor je op de boom moet je wel het echte vakantiegevoel krijgen. Heerlijk!

Boven: "Moerasbos" waar onze eerste Drieteenspecht Picoides trydactylus zich mooi liet zien. Onder: de tweede Drieteenspecht die ons zelfs de tijd gunde om hem te fotograferen, ..., Polen, juli 2008 (Ruben Vlot & Arie Kolders)

Het weer was de volgende morgen gelukkig beter, en vandaag zouden we een bezoek brengen aan de omgeving van het iets noordelijker gelegen Siemianowkameer. Een klein stukje grond ten zuiden van het meer staat bekend als broedplaats voor een aantal Citroenkwikstaarten. Van een lokale vogelaar hoorden we dat nadat de jongen waren uitgevlogen de vogels waren gaan zwerven in de omgeving, en dat ze niet meer zo makkelijk te vinden waren. Helaas was dat bij ons ook het geval. De hele ochtend hebben we door het gebied gestruind zonder een Citroenkwikstaart te vinden. Maar ondertussen was er genoeg moois te zien. Een aantal Schreeuwarenden liet zich hier mooi bekijken, weer een Kwartelkoning die zich mooi liet zien en de velden zaten vol met Sperwergrasmussen, Paapjes Saxicola rubetra, Grauwe Klauwieren en Europese Kanaries Serinus serinus. Kortom, zeker geen ochtend om je te vervelen.

Op zoek naar de Citroenkwikstaart Motacilla citreola ten zuiden van het Siemianowkameer, Polen, juli 2008 (Jorrit Vlot)

In de loop van de middag reden we om het meer heen om aan de noordkant te vogelen. Overal op de stroomdraden die door de akkers liepen zaten Klapeksters Lanius excubitor, boven het meer was een Zeearend Haliaeetus albicilla aan het jagen, en een groepje Buidelmezen Remiz pendulinus liet zich horen en zien in de rietkraag. In de buurt van Cisowka zagen we van grote afstand een arend vliegen. Bij een arend waren we altijd alert, want er moest hier ook een aantal Bastaardarenden Aquila clanga in de omgeving zitten. De afstand was te groot om er iets zinnigs over te zeggen, maar we hadden allemaal een voorgevoel dat we deze even goed moesten bekijken. Langzaamaan kwam ie steeds dichterbij totdat het uiteindelijk duidelijk werd dat we echt naar een Bastaardarend stonden te kijken. Ons geduld werd echt beloond, want hij kwam recht over ons heen en liet zich echt geweldig zien. Ons geluk liet ons nog steeds niet in de steek.

Bastaardarend Aquila clanga ten noorden van het Siemianowkameer, nabij Cisowka, Polen, juli 2008 (Jorrit Vlot)

De volgende morgen maakten we het onszelf wat comfortabeler door een klein beetje uit te slapen. Meestal waren we al met het eerste licht op, om de hele dag nuttig te kunnen besteden. Tijdens het ontbijt hoorden we van een vogelaar op dezelfde camping dat hij gehoord had dat er nog ergens een Scharrelaar Coracias garrulus moest broeden in de nabije omgeving. Na wat speurwerk kwamen we via via bij de juiste persoon terecht die ons de exacte plek kon vertellen. Ons programma voor de volgende dag stond dus al vast. Maar eerst hadden we deze dag nog. Vandaag zouden we onze zoektocht naar de Witrugspecht voortzetten. De bossen in de omgeving werden van top tot teen uitgekamd, maar dat leverde ons nog steeds geen Witrugspecht op. Maar zoals al eerder het geval, kregen we een ander cadeautje van moeder natuur. Tijdens het zoeken kwamen er drie Notenkrakers Nucifraga caryocatactes langs die zich eerst goed lieten horen, maar gelukkig ook nog even goed lieten zien. Weer een onverwachte soort die op het vakantielijstje mocht. Via hele smalle en erg slechte en hobbelige zandweggetjes kwamen we steeds dieper het bos in. Als onze ouders ons hier hadden zien rijden met hun auto, weet ik niet of ze daar zo blij mee geweest waren, maar we houden gewoon ons mondje dicht. Alles is (net) goed gegaan. Onderweg kwamen we langs wat bosmeertjes waar een aantal Brilduikers Bucephala clangula op zat, en waar we een aantal Zwarte Ooievaars zagen. Ook mooi waren de langsvliegende Groene Picus viridus en Grijskopspecht. Leuk om deze twee soorten direct te kunnen vergelijken. 's Avonds laat bezochten we nog een plek die beschreven stond als goede plek voor Dwerguil Glaucidium passerinum. Die liet zich zoals verwacht niet horen, maar met de langsvliegende Houtsnippen, zingende Noordse Nachtegalen, en langslopende Wilde Zwijnen werd het toch een mooie avond. We gingen pas laat ons bed in, maar de volgende ochtend was het weer vroeg eruit: op zoek naar de Scharrelaar!

Zo gezegd, zo gedaan. Al vroeg zaten we weer in de auto op weg naar de beschreven locatie. Onderweg volop Kraanvogels, Grauwe Klauwieren, en een aantal Schreeuwarenden. Je kijkt er dan bijna al niet meer van op. De spanning werd voelbaar toen we in de nabije omgeving van de plek kwamen. En nog voordat we de precieze plek bereikt hadden kwam er een brul van de achterbank dat de Scharrelaar op de stroomdraden zat aan de kant van de weg. Dit kon niet waar zijn, dit ging bijna te gemakkelijk! We stonden midden in een gehucht, waar de mensen ons raar aankeken toen al die telescopen uit de auto kwamen. Maar daar maakten wij ons op dat moment even niet druk om; we stonden te kijken naar een Scharrelaar in Polen! Een van de noordelijkste broedgevallen in Europa, en een van de weinigen in Polen. De rest van de dag hebben we een beetje relaxed gevogeld in de omgeving en genoten van het mooie weer. Onze een na laatste dag in Polen konden we weer met een tevreden gevoel afsluiten.

Onverwacht, maar daardoor juist extra mooi! Scharrelaar Coracias garrulus, Polen, juli 2008 (Pieter van Veelen)

De volgende dag was onze laatste volledige dag in Bialowieza. Daarna zouden we weer richting huis gaan. Eigenlijk hadden we wel zo'n beetje alles gezien op één soort na. De Witrugspecht wilde maar niet lukken. Dus vandaag zou in het teken staan van de zoektocht naar de Witrugspecht. We wisten al dat het echte oerbos de beste plek was, maar daar waren we al geweest zonder resultaat. Helaas mag je hier alleen komen met een gids. Een groepje Nederlanders zou die ochtend het oerbos in gaan, dus hebben we maar gevraagd of wij niet nog een keer mee mochten. De kosten werden zo gedeeld, en wij konden op zoek naar de Witrugspecht. In het bos was het veel levendiger dan de keer daarvoor, waarschijnlijk omdat het veel beter weer was. Grote Dendrocpus major en Middelste Bonte Spechten lieten zich veelvuldig zien en horen, maar daar kwamen we stiekem niet voor. Elke specht werd gecheckt op een witte rug, en na twee uur gelopen te hebben viel ons een specht op die naast het pad op een laag boomstronkje zat. De gids had ons vooruit gestuurd, omdat wij haar verhaal toch al een keer hadden gehoord, en daardoor konden we de groep tegenhouden, want voor ons zat een vrouwtje Witrugspecht! We konden onze blijdschap amper bedwingen, want dit was onvoorstelbaar! De hele groep vond het schitterend om ons zo enthousiast te zien, en wij hadden dus tijd zat om te genieten van deze soort. De middag deden we rustig aan en zorgden we ervoor dat onze spullen alvast netjes ingepakt waren. 's Avonds nog even op pad, en konden we genieten van verschillende groepen Kraanvogels en roepende Kwartels Coturnic coturnix en Kwartelkoningen die ons een prachtige afsluiting van onze vakantie bezorgden.

Recordshot door een verrekijker van de Witrugspecht Dendrocopus leucotos in het oerbos van Bialowieza, Polen, juli 2008 (Pieter van Veelen)

We sloten onze vakantie af met een vakantielijst met 167 soorten, inclusief de meeste van onze doelsoorten. Ontbrekende soorten waren Poelsnip Gallinago media, Dwerguil en Ruigpootuil Aegolius funereus. Alle drie soorten waarvoor je eigenlijk in het voorjaar moet. Maar met name voor de uilen hoefden we in 2008 niet eens naar het buitenland om deze mooi te horen/zien... Verder kunnen we het alleen maar aanraden om eens op vakantie te gaan naar deze gebieden! Met een goede voorbereiding en doorzettingsvermogen kan je een heel eind komen, ook in de zomer.

Ruben Vlot en de rest van het reisgezelschap.

Een verslag met meer details staat onder andere op www.lauwersmeer.com en www.travellingbirder.com.

De 'crew' met van links naar rechts Ruben Vlot, Arie Kolders, Pieter van Veelen, Albert de Jong en Jorrit Vlot, Siemieniakowszczyzna, Polen, juli 2008 (de zelfontspanner)

21516 views