"De West Africa Pelagic is de voortzetting van de Atlantic Odyssey. Vanaf Praia, de hoofdstad van Santiago, Kaapverdië, voert de Plancius vanaf 5 mei langs Razo (Kaapverdie), de voedselrijke 'upwellings' langs de kust van Mauretanië om vervolgens via de Canarische Eilanden en de Salvagen op 13 mei te eindigen in Funchal, de hoofdstad van Madeira. De reis voert door zeevogelrijke wateren en biedt gelegenheid om verschillende interessante taxa te bestuderen. Denk daarbij aan recent als soort beschouwde vertegenwoordigers van het Madeira Stormvogeltjes-complex, het Kleine/ Audubon's Pijlstormvogel-complex, het Kuhls/ Scopoli's/ Cape-Verde Pijlstormvogel-complex, het Fea's/ Zino's/ Desertas Petrel-complex en jagers Stercorariidae in een breed scala aan kleden. Daarnaast is het volop trektijd met kans op grote aantallen Vorkstaartmeeuwen, verschillende soorten sterns, Europese en Wilson's Stormvogeltjes, Rosse Franjepoten en natuurlijk een scala aan zeezoogdieren.

Nils van Duivendijk is deskundige op het gebied van vogeldeterminatie, auteur van 'The advanced Bird ID Guide, The advanced Bird ID Handbook en de Dutch Birding Kenmerkengids, lid van het CDNA en reisleider voor BirdingBreaks.nl op deze tocht. Hij zal naar aanleiding van de waarnemingen tijdens de reis een aantal leerzame determinatiebespiegelingen voorschotelen aan de lezers van dutchbirding.nl."



5 mei 2013
Waarom zou je naar Santiago vliegen, op een boot stappen en direct wegvaren... een pre-tour dus. In 2,5 dag werden we rondgereden in pick-ups waarbij we zowel de vogels zagen waarvoor we kwamen, als het land. Aan de rand van kolonie Roodsnavelkeerkringvogels staan, of de Barragem met de enige Bourne's Purperreigers ter wereld (we telden er 22) is geen straf. De lang pleisterende Zwarte Reiger was blijkbaar net vertrokken, maar de nog wel aanwezige Middelste Zilverreiger bracht het totaal op 6 reigersoorten daar. Kaapverdische Kerkuil kregen we in meerdere vormen te zien; jagend in de namiddag, doodgereden, dood hangend aan een tie-wrap en 's nachts in de schijnwerper, aangetrokken door het keihard afspelen van het geluid door nogal onethisch tekeer gaande Israëlische vogelaars.

Bourne's Heron Ardea purpurea bournei Kaapverdische Purperreiger (Laurens Steijn/Birdingbreaks)

Een douanemannetje wil nog even laten merken dat hij al die strepen op z'n schouder niet voor niets heeft. Maar dan lopen we de plank van de Plancius op! In de late middag varen we uit en zien we de eerste Kaapverdische Pijlstormvogels en kleine pijlstormvogel-types die ongetwijfeld Kaapverdische Kleine Pijlen zijn.

Bij het eerste diner zit ik aan tafel met Ruud Schenk en z'n 'slapie' (een grappige Indiër waarvan mij niet helemaal duidelijk wordt wat hij op het schip doet). Ik voel me een logé bij deze 'bewoners' van het schip. Even bekruipt mij het gevoel dat het iets vreemds met je doet als je zo lang op een schip zit zonder enig normaal contact met de buitenwereld, wanneer ze zich bijna letterlijk tot onder de tafel lachen bij zaken waar ik van denk: 'oké, toe maar....'. Maar al snel is duidelijk dat het leven op het schip een belevenis is en de 'bewoners' meer hebben meegemaakt dan een ander in een paar jaar.

De volgende ochtend (6 mei) zien we het eilandje Razo al in het eerste licht opdoemen, het hoofddoel van de dag. Met zodiacs varen we tot vlak tegen het eiland aan (aan land gaan is strikt verboden) om enigszins krampachtig naar Razoleeuweriken uit te kijken. Een enkele leeuwerik wordt vanuit de schommelden boten gezien. Een paar Vergeten Torenvalken waren een aardige bonus. Veel leuker waren eigenlijk de ook op Santiago erg algemene Kaapverdische Mussen (Iago Sparrows). Zo gauw we het eiland naderden kwamen groepen mussen zelfs de zodiacs op. De bizar tamme beestjes zaten op onze hoofden, pikte wat aan kleding en dronken water uit de hand. Blijkbaar willen ze graag Razo verlaten want ook naar de Plancius bleek bij terugkomst een groep van ongeveer 20 exemplaren te zijn overgevlogen.


Iago Sparrow Passer iagoensis Kaapverdische Mus (Laurens Steijn/Birdingbreaks)

Meerdere Gon-gons, Madeira-type Stormvogeltjes en een Bont Stormvogeltje gaven aan dat het echte werk ondertussen begonnen was. Een Potvis liet zich benaderen tot ongeveer 30 meter en een springende Bultrug was voor velen een lang gedroomde waarneming. Met het donker worden waren er nog steeds 8 Kaapverdische Mussen aan boord terwijl we toch al Kaapverdië zo geleidelijk aan begonnen te verlaten ...


Humpback Whale Megaptera novaeangliae Bultrug (Laurens Steijn/Birdingbreaks)

7 mei 2013
Vanmorgen hadden blijkbaar zelfs 11 Kaapverdische Mussen op het schip overnacht. Razo en ook de andere Kaapverdische Eilanden nu ver achter zich latend ... Morgen komt Mauritanië in zicht. Ship-assistance in de praktijk! Misschien zelfs het eerst gedocumenteerde gevallen van de soort buiten Kaapverdië? Na de lunch breng ik ze wat van gisteren aan de bar overgebleven walnoten, stukjes appel en natuurlijk een bak water. De vrolijke vrienden komen vaak met ons mee als we massaal naar het voordek gaan, hun idiote tamheid hebben ze niet op Razo achtergelaten.

Dit zou op papier de minste dag moeten worden; ver van eilanden, en ook de Continental Shelf voor de Afrikaanse kust is nog een volle dag varen. Dat gaat meevallen ... Ook hier vindt al trek plaats. Zo'n 40 Vale Stormvogeltjes noteren we over de dag, roeiend tegen de wind in, vaak precies mee in de dezelfde richting als het schip (ONO). Ook de snelheid is maar net iets sneller dan het schip die rond de 10-11 knopen doet (20 km/uur). Het geeft de mogelijkheid de vogels vaak vrij lang te volgen. De eerste groepen Middelste Jagers dienen zich ook aan, maar zij hebben een meer noordelijke koers (richting Canarische Eilanden) en vliegen veel rapper. Als je van te voren weet dat je iets gaat zien wat je graag wil zien, geeft dat vaak een mindere kick. Nou niet bij een springend Bont Stormvogeltje bijna naast de boot!! Drie pakken we al mee, terwijl de goede plekken nog moeten komen.


White-faced Storm Petrel Pelagodroma marina Bont Stormvogeltje (Laurens Steijn/Birdingbreaks)

Een enorme groep Spinners (Langsnuitdolfijnen) in volle jacht is een spectaculair gezicht. Grijze Dolfijnen zijn daarbij saaie gasten, maar doen de lijst met zeezoogdieren gestaag stijgen. Een blow, nog 1 en best een steile en hoge voor de afstand... Simon Cook heeft niet meer nodig en brult: BLUE WHALE!!! Het dier van de grootste soort ooit op Aarde levend komt naar ons toe zwemmen. Dan, bijna al naast het schip, een blow, een enorme rug... what the f*ck!! De Plancius stopt en draait voorzichtig zodat deze mega-in-alle-facetten voor ons met licht mee te zien wordt. 6 minuten duurt een duik meestal. Bouke Roosma heeft koelbloedig z'n horloge gecheckt en na 5 min vraag ik hem: 'en?','het is bijna zover' zegt hij met een brede grijns. Laat het een paar seconden schelen, maar daar is hij weer. Nog 1 keer een herhaling en dan blijkt hij in 6 minuten toch al erg ver weg te kunnen zwemmen. De zon zakt snel weg nu, wat een dag...

Nils van Duivendijk


DETERMINATIE ONDERWEG DEEL 1: KAAPVERDISCHE PIJLSTORMVOGEL

Als bijlage bij elke blogpost van Nils, plaatsen we een klein determinatie-artikel. Onderstaand artikel spitst zich toe op de Kaapverdische Pijlstormvogel.

Een typische soort uit het geslacht Calonectris, waartoe ook Kuhls en Scopoli's Pijlstormvogel behoren. Het geslacht onderscheidt zich o.a. door een andere vliegwijze van de Puffinus Pijlstormvogels. Vooral de grotere Kuhls vliegt op een manier waarbij het lijkt of de vogel denkt: 'wat vlieg ik weer makkelijk, maar eigenlijk heb ik er helemaal geen zin in'. Het heeft iets van tegenzin, lui, maar daarnaast zó soepel en effectief. Vaak kenmerkend anders dan de snellere, wat stijve maar energieke manier van de Puffinus soorten.


Cape Verde Shearwater Calonectris edwardsii Kaapverdische Pijlstormvogel (Laurens Steijn/Birdingbreaks)

Kaapverdische Pijlstormvogel wordt weinig buiten de directe omgeving van Kaapverdië gezien. Mogelijk speelt daarbij een rol dat waarnemers meer naar het noorden de soort niet 'op hun radar hebben'. Determinatie is over het algemeen eenvoudig. Kaapverdische is kleiner met een relatief kleinere kop en smallere vleugels dan Kuhls en Scopoli's. De staart is langer en meer wigvormig. De snavel slank en hoogstens grauwgeel, maar normaal grijsachtig met een duidelijke donkere punt. De kruin is vaak relatief donker waardoor meer dan bij Kuhls en Scopoli's een donkere kopkap kan ontstaan, waartegen de lichtere keel extra afsteekt. De bovenvleugel is iets donkerder dan bij Kuhls en Scopoli's waarbij er vaak iets meer dan bij de andere soorten een donkere diagonale band te zien is. De algemeen slankere bouw zou misschien eerder verwarring met Scopoli's dan met Kuhls kunnen geven, maar de onderzijde van de handpennen zijn donker als bij Kuhls.


Cape Verde Shearwater Calonectris edwardsii Kaapverdische Pijlstormvogel (René Pop)

Een grappig verschil met Kuhls en Scopoli's is ook dat Kaapverdische een lichte oogring en vaak enkele witte vlekjes op de bovenkop heeft. Iets dat enige vergelijking kan oproepen met die andere soort uit het Calonectris-geslacht; de uit de Pacifische Oceaan afkomstige Gestreepte Pijlstormvogel.

11562 views