Dutch Birding volume 35 (2013) no 3

Uitbreiding van Laplanduil in Europa

Dit artikel beschrijft de recente sterke uitbreiding van Laplanduil Strix nebulosa in Europa. Binnen de West-Palearctische regio komt de soort vooral voor in Fenno-Scandinavië en het noorden van Rusland maar er bevindt zich ook een geïsoleerde populatie in Oost-Europa, c 400-500 km ten zuiden van het aaneengesloten boreale verspreidingsgebied.

In Fenno-Scandinavië breidde Laplanduil zich zuidwaarts uit aan het eind van de jaren 1960 tot het begin van de jaren 1990. In Zweden nam de populatie opvallend toe van 1960 tot ver in de jaren 1980 maar de laatste 30 jaar lijkt zich weer een afname voor te doen. In Finland is het verspreidingsgebied duidelijk naar het zuiden opgeschoven, van Lapland naar het midden en het oosten van het land. In Noorwegen wordt de soort regelmatig waargenomen in het zuidoosten sinds daar een broedpaar werd gevonden in 1989. Ongekend hoge aantallen Laplanduilen broedden in het zuidoosten van Noorwegen in 2010 (drie paren) en 2011 (22 paren).

In Oost-Europa bevindt zich een geïsoleerde populatie, die vroeger beperkt was tot het centrale en zuidelijke deel van Wit-Rusland. De soort koloniseerde het noorden van Oekraïne in de loop van de jaren 1990, met nieuwe vestigingen op c 120-150 km buiten het normale verspreidingsgebied in het oosten van het land. Deze zeer snelle uitbreiding vond plaats tijdens de laatste vijf jaar. In 2007-09 dook de soort op in Wit-Rusland dicht bij de Poolse grens, ten zuidwesten van het normale broedgebied. In Estland werd een broedgeval vastgesteld in 2009 na een afwezigheid van 116 jaar; in 2011 waren er al zeven broedgevallen. In Letland werd een plaatstrouw paar waargenomen in 2006-07 en was er een roepend mannetje in 2009 maar het is niet zeker of het tot een broedgeval kwam. In Polen hebben Laplanduilen zich voor het eerst gevestigd in 2010 en waren er acht broedparen in 2012. De toename in aantal en verspreiding van Laplanduil in deze landen is mogelijk het gevolg van een invasie vanuit Noord-Europa of van dispersie uit Oost-Europa. De toename in Oost-Europa (Wit-Rusland en Oekraïne) en Estland kan echter ook verklaard worden door een toegenomen intensiteit van zoekacties, met betere methoden.

Łukasz Ławicki, West-Pomeranian Nature Society, Flisacza 35e/6, 74-100 Gryfino, Poland
(izuzainteria.pl)
Andrej V Abramčuk, APB-BirdLife Belarus, Oltus, Maloritsky district, Brest oblast, 225921, Belarus
(strix113wp.pl)
Sergey V Domashevsky, Ukrainian Birds of Prey Research Centre, Zhukov st 22, apt. 42, Kyiv, 02166, Ukraine
(domashevskygmail.com)
Uku Paal, Estonian Ornithological Society, Estonian Rarities Committee, Veski 4, Tartu 51005, Estonia
(melanotosgmail.com)
Roar Solheim, Agder Natural History Museum, PO Box 1887, Gimlemoen, 4686 Kristiansand, Norway
(roar.solheimkristiansand.kommune.no)
Tomasz Chodkiewicz, Polish Society for the Protection of Birds (OTOP), BirdLife Poland, Odrowąża 24, 05-270 Marki k. Warszawy, Poland
(tomasz.chodkiewicz@otop.org.pl)
Bartłomiej Woźniak, Department of Forest Zoology and Wildlife Management, Warsaw University of Life Sciences (SGGW), Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa, Poland
(accipiter.nisuswp.pl)