Dutch Birding vogelnamen

VOORWOORD

Wat zou het leuk of, beter gezegd, leerzaam zijn als iedereen deze nieuwe editie van de namenlijst van Dutch Birding even naast de eerste Dutch Birding Association Checklist zou leggen. We schrijven september 1980. Het was de tijd dat de oprichting in 1979 van de Dutch Birding Association (DBA) door enkelen nog werd gezien als 'een verontrustende ontwikkeling in de Nederlandse vogelwereld'. De Dutch Birders van het eerste uur lieten zich daardoor niet uit het veld slaan en begonnen al vroeg met datgene waarin de DBA en haar begunstigers altijd goed zijn gebleven: het maken van lijstjes. Al in de nummers 2 en 3 van jaargang 2 (september en oktober 1980) verscheen van de hand van Gerald J Oreel een ruim geannoteerde DBA-checklist; een lijst van vogelsoorten die, zeker of waarschijnlijk, sinds het begin van de jaartelling in Nederland waren vastgesteld.* Er werd gewerkt met de categorieën A, B, C en D, de duikers stonden nog 'gewoon' vooraan, aan 'splits' werd nog nauwelijks gedaan (wel al Waterpieper en Oeverpieper) en soorten als Wenkbrauwalbatros, Kaapse Duif, Amerikaanse Fregatvogel en Witrugspecht stonden fier in de lijst. Begunstigers kregen de DBA-veldlijst: een bescheiden, twee keer gevouwen oranje velletje waarop alle Nederlandse soorten pasten (behalve die van categorie D) en die de basis was voor ieders DBA-lifelist.

Inmiddels zijn we bijna drie decennia verder en begonnen aan de 30e jaargang van Dutch Birding, een mijlpaal. Opnieuw krijgen DBA-begunstigers een lijst: Dutch Birding-vogelnamen - lijst van West-Palearctische vogelsoorten 2008, opgesteld door Arnoud B van den Berg, de plichtsgetrouwe hoeder van de Nederlandse lijst, die in deze 'groot-Europese' lijst is inbegrepen. Nog los van het ruimere blikveld zijn de verschillen met de DBA-checklist van 1980 enorm. De nieuwe lijst is een vertaalslag van de kennis en inzichten die de afgelopen jaren door de nationale en internationale vogelaarsgemeenschap zijn vergaard. Duizenden vogelaars hebben gewild of ongewild aan deze lijst meegewerkt, al was het maar door het ontdekken van een nieuwe soort voor Nederland of voor de WP. Zoals voor alle wetenschap geldt is ook deze lijst niet de Absolute Waarheid. Maar het is wel een goed doordachte en consequente lijst, gebaseerd op een set duidelijke regels en afspraken, waaraan (liefst zo veel mogelijk) Nederlandse en Europese vogelaars zich kunnen conformeren. Een lijst die houvast biedt, ook al blijft het een momentopname en kan men misschien kritiek hebben op een aantal uitgangspunten.

De vorige namenlijst van 2006 zal een ieder ongetwijfeld nog vers in het geheugen staan. Hoewel op het eerste gezicht de veranderingen niet zo schokkend zijn, waren er toch honderden wijzigingen nodig om tot de lijst van 2008 te komen. Bestuur en redactie van de DBA en Dutch Birding zullen de begunstigers op gezette tijden verblijden met een actuele lijst, want nieuwe informatie, nieuwe kennis en nieuwe inzichten zullen zich blijven aandienen. De DBA zal zijn rol van voortrekker bij de verwerking daarvan ook de komende jaren graag willen vervullen, en hoopt daarbij op blijvende steun van haar begunstigers. Over 30 jaar zullen we dan misschien opnieuw verwonderd terugkijken...

Katwijk, 20 december 2007
Gijsbert van der Bent, voorzitter Dutch Birding Association

*Hier zijn de pdf-bestanden van deze nummers van Dutch Birding in te zien.

INLEIDING

Deze lijst van Nederlandse, Engelse en wetenschappelijke West-Palearctische (WP) (onder)soortnamen is opgesteld volgens de regels van het tijdschrift Dutch Birding en de Commissie Systematiek Nederlandse Avifauna (CSNA) (zie Dickinson 2003, Redactie Dutch Birding 2002-08, cf Robb et al 2008, Sangster et al 1999-07).

De lijst beperkt zich tot (onder)soorten ('taxa') die voorkomen in de kleinst mogelijke variant van het WP-gebied, ook aangeduid als 'groot Europa', oftewel Europa met inbegrip van Macaronesië plus alle landen die grenzen aan de Dode, Middellandse of Zwarte Zee.

Deze definiëring betekent dat in het zuiden landsgrenzen worden aangehouden zodat alle soorten van landen als Marokko, Algerije, Libië en Egypte staan vermeld maar niet de soorten in WP-gebieden binnen de landsgrenzen van landen als Mauretanië en Tsjaad. In het Midden-Oosten liggen meer landen en delen van landen binnen dat wat vaak als WP-gebied wordt gedefinieerd maar ze vallen buiten de grenzen die voor deze namenlijst zijn gesteld. In The birds of the Western Palearctic (Cramp & Simmons 1977) worden bijvoorbeeld Armenië, Azerbeidzjan, Irak, Koeweit en het uiterste noorden van Saoedi-Arabië tot de WP gerekend; dit gebied zou voor deze lijst als extra soorten ten minste Arabische Aalscholver Phalacrocorax nigrogularis, Boomkwikstaart Dendronanthus indicus, Humes Tapuit Oenanthe alboniger en Kaspische Mees Poecile hyrcanus opleveren.

De lijst is bedoeld als praktisch hulpmiddel voor vogelaars. Dankzij allerlei nieuwe technieken in onderzoek verandert de taxonomie sinds de jaren 1990 in snel tempo en dat zal naar verwachting de komende decennia voortgaan. Het is de bedoeling dat men met behulp van deze lijst de vinger aan de pols kan houden en gemakkelijk opzoeken wat de afspraken zijn per januari 2008. In deze lijst worden voorts zo veel als mogelijk de door het Internationaal Ornithologisch Congres aanbevolen Engelse namen gevolgd (Gill & Wright 2006). De Nederlandse namen zijn gebaseerd op Walters (1997).

De lijst bevat een selectie van zeven soorten die in geen enkel land zijn aanvaard anders dan in 'categorie D' vanwege twijfel over hun wilde herkomst (Kaapse Slobeend in Marokko, Jouanins Stormvogel in Italië, Chinese Ralreiger in Engeland, Finland, Hongarije en Noorwegen, Zwaluwstaartwouw in Canarische Eilanden, Prairiebuizerd in Frankrijk en Noorwegen, Kelpmeeuw in Frankrijk (een melding in Marokko is nog niet aanvaard) en Mugimakivliegenvanger in Engeland). 'Categorie D' wordt in Nederland niet toegepast en derhalve ook niet in deze lijst (zie ook Mitchell & Vinicombe 2006).

Voorts staan in de lijst WP-taxa die sinds 1840 wereldwijd zijn uitgestorven (Canarische Scholekster, Eskimowulp, Dunbekwulp, Reuzenalk en Lanzarotetjiftjaf).

In principe worden alleen ondersoorten genoemd die door bepaalde instanties ooit als soort zijn beschouwd of waaraan misschien ooit soortstatus verleend kan worden. Daarbij wordt de naam van de 'gewone' ondersoort niet herhaald indien dat de nominaat betreft (met uitzondering van verwarrende gevallen) en het trinomen van de nominaat wordt daarbij in de regel weggelaten.

Niet in de lijst opgenomen zijn taxa die (nog) niet zijn benoemd (bijvoorbeeld Grijsbuikrotgans, Monteiro's Stormvogeltje, Grants Stormvogeltje en vocale 'kruisbektypen' A Zwerfkruisbek, B Boheemse Kruisbek, C Glipkruisbek, D Duvelkruisbek, E Britse Kruisbek, F Schaarse Kruisbek en X Kuupkruisbek; cf Constantine & The Sound Approach 2006, cf Robb et al 2008).

Soorten waarvan met zekerheid nimmer een wild exemplaar op eigen kracht ergens in het WP-gebied is opgedoken staan niet in de lijst. Voor informatie over en namen van ontsnapte vogels in Nederland, zie Ebels (1996, 2004). In een aparte tabel staan geïntroduceerde soorten die niet oorspronkelijk in het WP-gebied voorkwamen maar thans wel levensvatbare broedpopulaties hebben waarvan met zekerheid alle exemplaren of hun voorouders afkomstig zijn uit gevangenschap.

Hoe te bestellen

Extra exemplaren van deze speciale uitgave kosten EUR 4.00 (Nederland) per stuk (inclusief verzending) en kunnen worden besteld door het gewenste bedrag over te maken naar girorekening 150697, tnv Dutch Birding Association, Castricum (Nederland) of girorekening 000 1592468 19, tnv Dutch Birding Association (België), ovv 'Dutch Birding-namen'.