Dutch Birding volume 35 (2013) no 2

Verspreiding, habitat, determinatie en taxonomie van Maquiszanger in Marokko

Maquiszanger Scotocerca inquieta sensu lato heeft een groot verspreidingsgebied van westelijk Azië en het Arabische schiereiland west in Noord-Afrika (Maghreb) tot aan de Atlantische kust van de Westelijke Sahara, Marokko. Er worden acht ondersoorten onderscheiden waaronder twee in zuidelijk Marokko, S i saharae in het oosten en S i theresae in het westen (hierna saharae en theresae, respectievelijk). In dit artikel worden gegevens over de biologie, het voorkomen en de herkenning van de weinig bekende Marokkaanse ondersoorten gepresenteerd en de verschillen met andere taxa besproken. Het blijkt dat het verspreidingsgebied meer aaneengesloten en minder verbrokkeld is dan tot nu toe bekend. De soort blijkt niet voor te komen ten zuiden van Boujdour, Westelijke Sahara, en dus ook niet in Mauretanië, waar hij in het verleden mogelijk is verward met Krekelprinia Spiloptila clamans. Het leefgebied in Marokko wordt gevormd door steppeachtige randen van 'echte' woestijn, met een kruidlaag en struikgewas, niet alleen in vlak terrein maar ook in bergen tot op 2550 m hoogte. Het is geen trekvogel maar na het broeden vindt enige dispersie plaats, zoals blijkt uit een noordelijke waarneming in Essaouira, Marokko. Het areaal lijkt te krimpen en de soort is zeldzaam geworden of zelfs verdwenen in grote delen van de oosthelft van zuidelijk Marokko, waar hij in 1960-80 nog vaak werd gemeld. Als oorzaak van deze achteruitgang wordt het verdwijnen van vegetatie genoemd, bijvoorbeeld door begrazing of klimaatsverandering; in berggebieden met een intacte vegetatie is geen sprake van achteruitgang. In het westen van Marokko, zoals in Lower Draa en Tarfaya, is de soort niet zeldzaam geworden, mogelijk door de invloed van de oceaan. De gegevens over broedbiologie laten zien dat meestal van begin februari tot in april nestbouw plaatsvindt maar dat soms ook al in december met nestelen kan worden begonnen; er worden twee tot vier jongen grootgebracht. Het wordt betwijfeld of de uiterlijke verschillen tussen saharae en theresae, zoals in kleur en streping, gerelateerd zijn aan hun veronderstelde verspreidingsgebied. Er blijken tussen vogels in het westen en oosten van Marokko of die van Tunesië geen verschillen in geluid te zijn. Dankzij DNA-onderzoek is recent gebleken dat de soort tot een aparte familie Scotocercidae dient te worden gerekend. De Maghreb-vogels verschillen dermate sterk in uiterlijk en geluid van de nominaat ondersoort S i inquieta in het Midden-Oosten dat genetisch onderzoek gewenst is; over de kenmerken van andere ondersoorten in westelijk Azië en het Arabisch schiereiland is zo weinig bekend dat verder onderzoek noodzakelijk wordt geacht.

Patrick Bergier, Go-South, 4 Avenue Folco de Baroncelli, 13210 Saint Rémy de Provence, France
(pbergieryahoo.fr)
Michel Thévenot, 353 chemin des Mendrous, 34170 Castelnau-le-Lez, France
(michelthevenotwanadoo.fr)
Arnoud B van den Berg & The Sound Approach, Duinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands
(arnoud.b.vandenberggmail.com)