Dutch Birding volume 34 (2012) no 1

Ongewone Grote Pieper in Galicië, Spanje, in januari 2010 en verschillen met Mongoolse Pieper

Op 10 januari 2010 werd in A Coruña, Galicië, Noordwest-Spanje, een pieper Anthus gezien en gefotografeerd die aanvankelijk werd gedetermineerd als Mongoolse Pieper A godlewskii. Er ontstond, ook internationaal, discussie over de determinatie en pas nadat beschrijvingen van de roep, meer foto's en videobeelden beschikbaar kwamen werd de vogel gedetermineerd als een - enigszins ongewone - Grote Pieper A richardi. Later werd het beschikbare documentatiemateriaal van de vogel vergeleken met museummateriaal van beide soorten. Dit artikel behandelt beknopt de belangrijkste kenmerken voor het onderscheiden van beide soorten, met nadruk op het probleem van een kleine en 'stille' Grote Pieper, en gaat in op de geografische variatie binnen Grote Pieper.

De kenmerken die voor verwarring zorgden waren: 1 kleiner formaat dan gebruikelijk voor Grote Pieper: leek op de grond een korte staart te hebben, maar in vlucht juist een langere; relatief korte poten en hals, en slechts zelden de voor Grote typische rechtopstaande houding aannemend; snavel relatief kort; 2 kop met donkere zijkruinstreep, die echter bij nat verenkleed (regen) onzichtbaar was, en duidelijke wenkbrauwstreep tot achter oog; 3 patroon van middelste dekveren niet eenduidig, sommige veren met patroon van Grote, andere van Mongoolse Pieper; tweede middelste dekveer op linkervleugel (van buiten naar binnen geteld) met recht en scherp afgesneden donker centrum en duidelijke, brede lichte top, maar derde middelste dekveer met driehoekig donker centrum; juveniele grote dekveren met tamelijk puntig donker centrum; 4 overwegend zwijgzaam, ook bij opvliegen.

De uiteindelijke determinatie als Grote Pieper is gebaseerd op: 1 achternagel zeer lang en relatief recht; 2 tamelijk omlaaggebogen culmen; 3 diffuse streping op achterflank; 4 zeer lange witte tong op binnenvlag van op een na buitenste staartpen (t5); 5 patroon op mantel meer gevlekt dan gestreept; 6 kop met donkere zijkruinstreep en duidelijke wenkbrauwstreep; 7 roep (helaas zijn geen opnames beschikbaar), een explosief en rauw sjriep, vagelijk herinnerend aan roep van verre Huismus Passer domesticus.

Op grond van het tamelijk lichte kleed betrof het waarschijnlijk de ondersoort A r richardi (A r sinensis is donkerder op bovendelen en meer zeemkleurig op onderdelen; A r centralasiae is weliswaar bleek maar tevens de grootste ondersoort).

De hier behandelde vogel geeft aan dat het onderscheid tussen Grote Pieper en Mongoolse Pieper in bepaalde gevallen zeer lastig kan zijn en dat het risico aanwezig is dat een kleine en zwijgzame Grote ten onrechte wordt gedetermineerd als Mongoolse. Goede geluidsopnamen en gedetailleerde foto's of videobeelden zijn van grote waarde voor het met zekerheid determineren van zulke 'probleemvogels'. Naast geluid zijn voor de determinatie het patroon van de geruide adult-type centrale middelste dekveren en de lengte en vorm van de achterteennagel het meest belangrijk. Andere kenmerken, zoals het patroon op de buitente staartveren, snavelvorm en tekening op kop en mantel zijn relevant maar vertonen veel variatie en overlap.

Daniel López-Velasco, Pablo Laloux 10, 6º izqda D, 33400 Salinas, Spain
(dskater20gmail.com)
José Luis Copete, Martínez de la Rosa 27, Pral 3a, 08012 Barcelona, Spain
(joseluiscopetegmail.com)
David R Vieites, Museo Nacional de Ciencias Naturales-CSIC, José Gutiérrez Abascal 2, 28006 Madrid, Spain
(vieitesmncn.csic.es)
Marcos Suárez Gómez, Sigrás de Abaixo 16-D, 15181 Cambre, A Coruña, Spain
(msuargoyahoo.es)
Antonio Sandoval, Terranova Interpretación y Gestión Ambiental S L, C/ Álvaro Cunqueiro 2, entlo. centro 25008 A Coruña, Spain
(sandovalterranova-sl.es)