Dutch Birding volume 34 (2012) no 1

Nieuwe leeftijdsrecords bij Kokmeeuw en opmerkingen over ringslijtage en ringverlies

Dit artikel documenteert drie nieuwe leeftijdsrecords bij Kokmeeuw Chroicocephalus ridibundus. De oudste vogel werd op 25 juni 1978 als nestjong geringd bij Zandvoort, Noord-Holland, en voor het laatst gezien op 21 maart 2011 bij Zoetermeer, Zuid-Holland, 32 jaar, 8 maanden en 24 dagen na het ringen. De vogel was hier tijdens het broedseizoen van 2009 en op vijf dagen tussen 16 maart en 8 april 2010 ook al gezien. De op één na oudste vogel werd op 11 mei 1972 als adult (na tweede kalenderjaar) geringd bij een broedkolonie op Vlieland, Friesland, en werd op 28 april 2000 teruggevangen op Griend, Friesland. De vogel had in 2000 en in 2001 een broedterritorium op Griend en werd op 5 mei 2002 voor het laatst gezien in Den Helder, Noord-Holland. De vogel was in 1970 of eerder geboren en was in mei 2002 dus ten minste bijna 32 jaar oud. Het derde nieuwe leeftijdsrecord is een vogel die op 26 juni 1971 als nestjong bij Zwarte Haan, Friesland, werd geringd en die op 10 juni 2002 dood werd gevonden op Texel, Noord-Holland. Een overzicht van andere gevallen wordt gegeven (tabel 1) waarbij wordt opgemerkt dat de vermelding in Cramp & Simmons (1983) en in del Hoyo et al (1996) van een Kokmeeuw van 32 jaar en 1 maand vanwege gebrek aan documentatie niet langer als leeftijdsrecord kan worden beschouwd.

Voor wetenschappelijk onderzoek moet een metalen ring langer meegaan dan de maximale levensduur van de vogel. Dit is het geval bij de roestvrijstalen (rvs) ringen die momenteel in toenemende mate worden gebruikt. Ook de incoloy ringen (een legering van nikkel, ijzer en chroom) van de British Trust for Ornithology (BTO) hebben een levensduur van enkele 10-tallen jaren. In diverse landen krijgen Kokmeeuwen echter nog steeds een aluminium ring, tegenwoordig een legering met een klein percentage magnesium, mangaan en chroom. Een overzicht van ringslijtage en ringverlies bij Kokmeeuwen met aluminium ringen (in de meeste gevallen aan de tarsus) wordt gegeven met de conclusie dat er sprake is van sterke individuele variatie in de snelheid van ringslijtage en ringverlies. Bij sommige vogels valt de ring al na minder dan 10 jaar af, bij andere kan de ring meer dan 30 jaar blijven zitten. Het ringen aan de tibia is geen duurzaam alternatief, vooral omdat de kans aanzienlijk is dat de ring uiteindelijk onleesbaar wordt. De conclusie is dat de kans klein is dat een aluminium ring 33 jaar of langer om de poot van een Kokmeeuw blijft zitten. Er wordt daarom gepleit voor een verplichting om deze soort te voorzien van ringen van hard metaal (rvs of incoloy).

Klaas van Dijk, Vermeerstraat 48, 9718 SN Groningen, Netherlands
(klaas.vdijkhetnet.nl)
René Oosterhuis, Nijenoertweg 131, 9351 HR Leek, Netherlands
(reneoosterhuishetnet.nl)
Benny Middendorp, Vissendreef 87, 2724 EH Zoetermeer, Netherlands
(mailbennym.nl)
Frank Majoor, SOVON, Postbus 6521, 6503 GA Nijmegen, Netherlands
(frank.majoorsovon.nl)