G. Gorman 2014. C. Helm/ Bloomsbury. ISBN 9781408147153. Harde kaft, 528 pp. Prijs € 39,95.



Eerder verscheen bij Christopher Helm/Bloomsbury al een foto-monografie over de uilen van de wereld, nu is het de beurt aan die andere typische bosvogels: de spechten. Deze fascinerende vogels kennen een enorme verspreiding, van Kamtsjatka tot Sulawesi en van arctisch Canada tot Vuurland. Alleen Antarctica, Australië en (vreemd genoeg) Madagaskar moeten het zonder spechten stellen. Eén van de voorwaarden voor het voorkomen is natuurlijk de aanwezigheid van bomen, al zijn er twee soorten (grond)spechten die het volledig zonder kunnen. De diversiteit onder spechten is echter hoog, zowel qua formaat (van de zeer kleine Bar-breasted Piculet (7,5-8 cm.) tot de uitgestorven Imperial Woodpecker van 60 cm) als qua verenkleed. Apart om te zien trouwens dat de kleur rood bij vrijwel iedere soort voorkomt en meestal een rol speelt in de herkenning van het geslacht.

Nadat de auteur al eerder de spechten van Europa (Woodpeckers of Europe: A Study of the European Picidae; 2004) en de Zwarte Specht (2011) had beschreven, waagt hij zich nu dus aan alle spechten van de wereld. Het in 1995 verschenen 'Woodpeckers: a guide to the woodpeckers of the world' (Winkler et al.) is nog steeds de standaarduitgave waar het om deze boomklimmers gaat. Maar waar in laatstgenoemd boek de nadruk ligt op het beschrijven van alle spechten en hun kleden en ondersoorten, naast een zo volledig mogelijke tekst die de ecologie van de soorten schetst, is dit nieuwe boek (de naam zegt het al) vooral een 'plaatjesboek'. Dat is overigens geen waardeoordeel, want Gorman slaagt heel goed in deze opzet.

In 12 inleidende hoofdstukken wordt uitgebreid ingegaan op o.a. de taxonomie van spechten (waarover later meer), anatomie en ecologie, vocalisaties (met het roffelen als apart hoofdstuk), verenkleed en rui, voedsel, gedrag, broeden en de biotoop van spechten . Dit zijn korte, maar bondige (en zeker interessante) teksten, maar hier zijn het de vele prachtige foto's die de show stelen. Daarnaast zijn de bijschriften nuttige aanvullingen op de tekst. In de laatste inleidende hoofdstukken komen bescherming en het belang van spechten als indicatoren voor gezonde bossen en als biologische bestrijders aan bod.

Dan volgen de soortteksten. Taxonomische inzichten veranderen ook bij spechten snel. Zo onderscheidden Winkler et al. nog 214 soorten spechten (en HBW 216 soorten), terwijl de huidige titel uitgaat van 239 soorten.
Splits zijn o.a. te vinden bij de Witvleugelspecht, de Drieteenspechten en de (Iberische) Groene Specht, terwijl grote complexen als die van Grote Bonte Specht, Grijskopspecht en Witrugspecht vooralsnog gelumped blijven. Al geeft de auteur in dat laatste geval aan dat er nog veranderingen denkbaar zijn. Deze soorten zijn verdeeld over 29 genera en ieder genus wordt voorafgegaan door een korte inleidende tekst waarna de eigenlijke soortteksten volgen. Die gaan kort in op herkenning, biotoop, status, geluid, voedsel, verspreiding en vergelijkbare soorten. Ook wordt bij iedere soort een verspreidingskaart gepresenteerd (vaak ontleent aan Winkler et al.). Zoals gezegd zijn de soortteksten vrij summier, al zijn ze wel up to date en to the point. Het boek wordt afgesloten met literatuurverwijzingen. En er is blijkbaar zoveel over spechten geschreven dat Gorman zich hier beperkt tot de literatuur van na 2002, wat tevens de actualiteit van dit boek weergeeft.

Maar zoals gezegd is het vooral een fotoboek. Bij algemene of bekende soorten, en/of soorten met meerdere ondersoorten, worden vaak meerdere foto's afgedrukt. En gezien er bij spechten vaak verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes te zien zijn in het verenkleed, worden beide geslachten meestal ook afgebeeld. Voor iedere soort is op deze manier gemiddeld twee pagina's aan informatie en foto's beschikbaar. In totaal zijn daarmee meer dan 750 foto's afgedrukt, vrijwel altijd van uitstekende kwaliteit (zelfs van de meest zeldzame soorten, behoudens enkele uitgestorven spechten). Dit maakt het boek verreweg de mooiste verhandeling over deze enigmatische vogels en alleen daarom al zeer de moeite waard, naast dat het een vollediger beeld geeft van alle (onder)soorten dan welke titel ook. Aanbevolen!

Gert Ottens

5873 views