De afgelopen periode zijn weer enkele resultaten bekend geworden van de analyse van mitochondriaal DNA (mtDNA) van braamsluipers Sylvia curruca/althaea die in najaar en winter van 2013/14 in Nederland verbleven. Op de DBA-dag op 8 februari 2014 maakte ik al bekend dat vogels van Castricum, Noord-Holland, op 13 september 2013 (vangst), Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, op 18 oktober 2013 (vangst; zie Dutch Birding 35: 413, plaat 530, 2013), en Eemshaven, Groningen, van 3 december 2013 tot 14 januari 2014 (gevangen op 10 januari 2014) Siberische Braamsluipers S a blythi (hieronder blythi) betroffen.
Siberische Braamsluiper Sylvia althaea blythi, Eemshaven-Oost, 25 december 2013 (Kees Bode)
In Culemborg, Gelderland, verbleef van 11 januari tot ten minste 23 maart 2014 een intrigerende braamsluiper in de wijk Terweijde. Hij kwam vaak op de voederplaats in de tuin van Riky ten Berge. Op 11 januari schreef Co van der Wardt op de Dutch Birding-website bij zijn foto van deze vogel: 'Ik durf het haast niet te zeggen... Sylvia curruca blythi? Op 14 februari schreef ik zelf op de website: 'Voor mij is dit de vogel van de afgelopen winter, maar daarover na eventueel DNA-onderzoek wellicht meer'. Het was mij namelijk opgevallen dat op een aantal goede foto's van gevangen Stolzmanns Braamsluipers S a margelanica uit het broedgebied (Mongolië) die met DNA bevestigd waren, het ontbreken van een witte oogring onder het oog een consistent kenmerk leek. Ook liet deze vogel een aantal geluiden horen die bij bestudering van de sonagrammen niet direct pasten op het bekende repertoire van bijvoorbeeld blythi. Daarmee werd het spannend of met deze vogel Stolzmanns wellicht aan de Nederlandse lijst en WP-lijst toegevoegd zou kunnen worden.
Siberische Braamsluiper Sylvia althaea blythi, Culemborg, 11 januari 2014 (Co van der Wardt)
Dankzij een soepel verlopende vangactie op 3 maart 2014 in de tuin van RtB was het mogelijk om de vogel te bemonsteren en gedetailleerd in de hand te bestuderen. Staartpatroon (wittekening op de buitenste twee pennen) en vleugelformule gaven aan dat het in ieder geval om een oostelijk braamsluiper-taxon ging. Vanuit een borstveertje kon de mtDNA-cytochroom-B-sequentie worden vastgesteld en vergeleken met alle eerdere Nederlandse gevallen en de referentiesequenties van de Zweedse onderzoeksgroep van Urban Olsson. De uitkomst hiervan was toch wel onverwacht. De mtDNA-sequentie bleek identiek aan die van de meeste blythi-sequenties en liet een groot aantal verschillen met alle andere braamsluiper-taxa zien.
Siberische Braamsluiper Sylvia althaea blythi, Culemborg, 11 januari 2014 (Co van der Wardt)
Tegelijk met de vogel van Culemborg is ook veer-materiaal van een braamsluiper geanalyseerd die op 27 september 2013 werd gevangen in Meijendel, Wassenaar, Zuid-Holland. Ook dit bleek een blythi te zijn.
Siberische Braamsluiper Sylvia althaea blythi, Meijendel, Wassenaar, 27 september 2013 (Vincent van der Spek/VRS Meijendel)
In totaal is nu van acht in Nederland gevangen 'oostelijke braamsluipers' DNA geanalyseerd. In zeven gevallen bleek het om blythi te gaan (naast de vijf uit 2013/14 betrof het exemplaren van 30 november 2008 tot 15 januari 2009 in Houten, Utrecht, en op 17 en 20 oktober 2012 in de Kennemerduinen). De braamsluiper die van 31 december 2005 tot 12 april 2006 en van 2 november 2006 tot maart 2007 in de wijk Vinkhuizen in Groningen, Groningen, verbleef is de enige die op basis van DNA-analyse werd gedetermineerd als Vale Braamsluiper S a halimodendri.
Met dank aan alle betrokken, met name Arnoud van den Berg, Daniël Beuker, Arjan Brenkman, André van Loon, Marcel Sandifort, Vincent van der Spek, Jan Visser, Rinse van der Vliet, Laura Wirken (voor al het labwerk) en natuurlijk Riky ten Berge.
Peter de Knijff
Blyth's Lesser Whitethroats Recent results of mitochondrial DNA (mtDNA) analyses of five lesser whitethroats Sylvia curruca/althaea that were present in the Netherlands in autumn and winter of 2013/14 revealed that they all could be assigned to Blyth's Lesser Whitethroat S a blythi. It concerned birds at Castricum, Noord-Holland, on 13 September 2013 (trapped), Meijendel, Wassenaar, Zuid-Holland, on 27 September 2013 (trapped), Kennemerduinen, Bloemendaal, Noord-Holland, on 18 October 2013 (trapped; cf Dutch Birding 35: 413, plate 530, 2013), Eemshaven, Groningen, from 3 december 2013 to 14 January 2014 (trapped on 10 January 2014), and Culemborg, Gelderland, from 11 January to at least 16 March 2014 (trapped on 3 March). So far in the Netherlands, mtDNA could be analysed of eight 'eastern lesser whitethroats' in total, seven of which were S a blythi (the five in 2013/14 and two previous birds at Houten, Utrecht, from 30 November 2008 to 15 January 2009 and at Kennemerduinen on 17 and 20 October 2012); one returning bird at Groningen, Groningen, from 31 December 2005 to 12 April 2006 and again from 2 November 2006 to March 2007 proved to be a Central Asian Lesser Whitethroat S a halimodendri.
19306 views
