Bob Flood & Ashley Fisher, 2011. Scilly Pelagics. Hardback, 212 pp + 2 dvd's (120 min). ISBN: 9780956886705. £39.99 (te bestellen via Scilly Pelagics) of €48,00 in de boekhandel.



Dit is de eerste produktie van een serie identificatiegidsen over zeevogels, maar zoals de titel al aangeeft is dit meer dan een identificatiegids alleen. De combinatie van een boek met begeleidende dvd's kennen we bijvoorbeeld al van The Sound Approach, maar een echte identificatiegids uitgerust met bewegend beeldmateriaal is een opmerkelijk vernieuwend concept. Behandeld worden alle negen stormvogeltjes vastgesteld of mogelijk voorkomend in het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan en Bulwers Stormvogel. Toevallig of niet, maar de timing van de uitgave is prima gezien de snel toenemende belangstelling voor zeevogels in het algemeen en pelagic trips in het bijzonder.

Al bij de eerste verkenning wordt duidelijk dat dit niet zomaar een werkje is. De liefde en passie van de auteurs voor zeevogels is voelbaar en omdat ze het beheer van de productie in eigen hand hebben gehouden konden ze volledig 'los gaan'. Naast hun eigen grote expertise op zeevogelgebied, konden de auteurs ook gebruik maken van de kennis van de meest vooraanstaande zeevogelexperts. Ook qua productie is duidelijk nergens op bezuinigd; in de hardback, voorzien van een hoogwaardige papiersoort, worden van bijna elke soort minimaal enkele foto's getoond van een kwaliteit die ik niet eerder zag. De zwart-wit illustraties (gezien de soortgroep niet erg bezwaarlijk ...) zijn van Ian Lewington en uitgevoerd in een opvallend zachte, houtskoolachtige stijl, maar ondanks die 'softheid' vol van detail en levensechtheid, zoals we kennen van deze illustrator.

De opbouw van het boek zorgt ervoor dat ook de minder ervaren (zee)vogelaar zich niet afgeschrikt zal voelen door de, op zich soms lastige, identificatiematerie. De auteurs verstaan juist de kunst om de soms ingewikkelde zaken begrijpelijk te houden; het boek leest dan ook bijna als een roman. Vanuit een breed vertrekpunt wordt de lezer stapsgewijs binnengeloodst in de wondere wereld van een soortgroep waar veel vogelaars (slechts) van (kunnen) dromen, maar na je te hebben ondergedompeld in deze gids heb je in ieder geval het gevoel dat je zelf (extra) 'veldervaring' met de soorten hebt gekregen.

Geen aspect wordt ongemoeid gelaten: rui, invloed van sleet en rui op het algemeen uiterlijk, misperceptie van formaat op zee, taxonomie, naast elkaar vergelijking van overeenkomstige soorten en (zeer belangrijk) de manier van vliegen onder verschillende weersomstandigheden en bezigheden (traveling, foraging and collecting), om er een paar te noemen. De verspreidingskaarten zijn up-to-date maar voor sommige soorten, zoals het Madeira Stormvogeltje-complex, had ik graag een wereldwijde verspreidingskaart gezien, niet alleen die van de Atlantische Oceaan.

De twee dvd's zijn een schot in de roos. Er zijn weinig soortgroepen waarbij bewegend beeld zo illustrerend is voor identificatie als bij deze groep. Elke soort heeft een kenmerkende manier van vliegen en foerageren onder verschillende omstandigheden. Typeringen als 'vleermuis/drukke bij' (Stormvogeltje), 'dronken nachtzwaluw' (Vaal Stormvogeltje) of 'dansend met de golven' (Wilson's Stormvogeltje) komen tot leven en zijn met wat oefening steeds te herkennen, hoewel er natuurlijk op gehamerd wordt dat een meer analytische benadering van kleed- en structurele kenmerken nooit vergeten mag worden. De beelden van de zeer kenmerkende manier van foerageren van een Bont Stormvogeltje, op het water lopend en als een Kangaroe springend, of een op één poot waterskiënd Zwartbuikstormvogeltje, zijn zowel hilarisch als fascinerend. Dit zou iedere vogelaar ooit met eigen ogen willen zien!

Videomateriaal van Swinhoes Stormvogeltje op zee is zeer zeldzaam en al het, voor zover bekend, bestaande materiaal is toegevoegd. Als het hardnekkige idee nog bestaat: nee, Swinhoes is niet zomaar een donkerstuitig Vaaltje, maar een soort met een geheel eigen uiterlijk, vorm en manier van vliegen. Ook aan de dvd's is weer een grappig aspect toegevoegd: de 'identification challenge', een soort mystery bird uitdaging verdeeld in de categorieën 'beginner', 'intermediate' en 'advanced'. Leuk om je opgedane kennis direct te toetsen, maar met nauwelijks bedenktijd, zoals het ook op zee gaat. De oplossingen zijn in dit geval gelukkig in het boek terug te vinden.
Het laatste deel -de ID Jogger- vind ik (maar hoe kan het ook anders ...) een geweldige vondst. Alle kenmerken per soort komen nog eens langs in 'bullet-point' style. Wil je op of aan zee snel een check van de belangrijkste punten? Ren eerst door de ID Jogger!

Voor iedere vogelaar -ik zeg bewust geen 'zeevogelaar'- is dit een gids die je zou moeten beleven. Bob en Ashley hebben een monumentaal werk uitgebracht en in de wetenschap dat dit pas de eerste uit een serie betreft, is het moeilijk wachten op de volgende: Pterodroma Petrels.

Nils van Duivendijk

18914 views