Afgelopen 1 april deden Dutch Birders Martijn Verdoes, Marc Guyt & Gert Ottens mee aan het internationale vogelbeschermingsevent 'Champions of the Flyway'. Het doel van dit evenement, gehouden op de mega Flyway in Eilat, Israël, was het binnenhalen van geld voor de bescherming van trekvogels in Zuidoost-Europa. Het middel was een Big Day-competitie waarbij meerdere internationale teams tegen elkaar streden om zoveel mogelijk vogelsoorten waar te nemen binnen 24 uur. Hierbij een verslag van dit evenement.

Champions of the Flyway is boven alles een ludiek beschermingsevenement, georganiseerd door de Society for the Protection of Nature in Israël (SPNI; BirdLife in Israël) en BirdLife International. De deelnemende teams verzamelden geld in voor vogelbescherming en probeerden in een 'bird race' van een heel etmaal zoveel mogelijk vogelsoorten zien. Hier deden 20 internationale teams aan mee, waaronder dus ook een Nederlands team, en acht Israëlische teams (die tegen elkaar streden in een eigen competitie). Onder de internationale teams waren verder o.a. meerdere Engelse teams, twee Amerikaanse teams (waaronder de wereldberoemde 'Sapsuckers', waarover later meer), een Fins team, een Belgisch/Nederlands/Georgisch team en een Israëlisch/Palestijns team.


Migratieschema van trekvogels over Eilat (Martijn Verdoes / www.agami.nl)

Alle teams hadden in principe drie dagen om de Big Day voor te bereiden, dus wij begonnen op vrijdag 28 maart onze (vooraf al enigszins uitgedokterde) route te verkennen. De regels en het speelveld zijn te vinden op de officiële website. De dag erna hadden alle teams een gezamenlijke scoutingdag, waarbij onze Israëlische gidsen (Yoav Perlman en de grote man achter het evenement, Jonathan Meyrav) ons tips van de hand deden voor de beste strategie en plekken. Eén van ons mag Israël gerust zijn tweede thuisland noemen, met meer dan 40 bezoeken aan het land, dus hij werd al gauw benoemd tot 'navigator'. En op enkele incidentjes na wisten we de weg toch best goed te vinden in het 'playing field'. Mede daardoor, en doordat de soorten over het algemeen goed meewerkten tijdens het scouten, dachten wij een aardige kans te maken op de titel 'Champions of the Flyway'. Ook andere teams dichtten ons hoge kansen toe; de druk liep op!


Scouting met de hele club, Yotvata, Israël, 28 maart 2014 (Marc Guyt / www.agami.nl)


Scouting met de hele club, wadi, Arava vallei, Israël, 28 maart 2014 (Marc Guyt / www.agami.nl)

Onze strategie was om meteen na middernacht te beginnen bij een aantal waterrijke plekken rond Eilat waar we hoopten steltlopers, meeuwen en dergelijke op te pikken. De eerste soort was dan ook Steltkluut, vrij snel gevolgd door een Reuzenstern die Marc en Martijn er de avond tevoren hadden zien slapen. Toen op weg naar Yotvata, waar we Kaspische Plevier, Woestijnoehoe en andere nachtvogels dachten te kunnen noteren. Ondanks dat een ander team de plevier daar wel had, zat het ons tegen. Een jagende Kerkuil was daarentegen een leuke bonus. Toen begon de lange nachtelijke reis naar Nizzana. Vóór het eerste licht kwamen we daar aan en hoopten er o.a. Oostelijke Kraagtrappen, Renvogels en andere goodies in te tikken. Die twee soorten lukten vrijwel meteen, met Woestijnsteenuil als onverwachte 'bijsoort', maar zonder de Witbuikzandhoenders die we er twee dagen eerder wel hadden ... Overigens leverde een plaspauze 's nachts in Sde Boker nog een zingende Dwergooruil en Merel op. Daarna naar de sewage farm van Nizzana; daar geen Maskerduif maar verder wel leuke stelten en watervogels en een mooi setje rietzangers (Rietzanger, Kleine Karekiet, Snor en Cetti's Zanger).

Op weg naar het zuiden deden we het meer van Yeruham aan. Tijdens ons scoutbezoek hadden we hier nog Smaragdpurperkoet, maar deze liet het helaas afweten. Wel scoorden we een aantal soorten die verder zuidelijk in Israël erg lastig zijn, zoals Syrische Bonte Specht en Koolmees, met als bonus o.a. meer watervogels, Roodborst en Draaihals. Ook liepen we hier de Sapsuckers (houders van het Noord-Amerikaans Big Day-record: 294 soorten!) tegen het lijf, die elkaar aan het opjagen waren omdat ze al vier minuten (!) achter op hun schema liepen. Wij keken elkaar lachend (als boeren met kiespijn) aan, beseffende dat wij al 45 minuten hadden verspeeld ... Met gezwinde spoed begaven wij ons daarom maar naar Sde Boker (kibboets), voor nog wat meer 'noordelijke' soorten (Groenling) en specialiteiten (Vale Woestijnvink en, toch wel verrassend, Rotszwaluw). De zoektocht naar Gaai duurde iets te lang.

Bij het 'watchpoint' van Sde Boker (memorial site) helaas niet de eerder gescoute (en in Israël schaarse) Raaf en Aasgier, maar wel Vale Gier en leuke extraatjes als een vroege Wespendief en Rode Rotslijster. De Havikarenden die er broeden hebben we helemaal niet gezien en een ander team had hier minuten na ons vertrek een Monniksgier (grrrr). Geen tijd om daar bij stil te blijven staan, want we moesten verder.


Wadi Zin, Israël, 1 april 2014 (Martijn Verdoes / www.agami.nl)

Vanuit de auto op weg naar Mitzpe Ramon zagen we de enige Oostelijke Rouwtapuit van de dag. Het voetbalveld aldaar leverde een Witkruintapuit op. De volgende stop was het uitkijkpunt over de Ramon-krater, alwaar de Blauwe Rotslijster die we hier twee dagen eerder hadden gezien niet thuis gaf ... Maar op dat moment kwamen we de Sapsuckers weer tegen die ons meldden dat ze een kwartier eerder een Withalsvliegenvanger hadden in een park in Mitzpe Ramon. Na ze als dankbetuiging een Witkruintapuit te hebben aangewezen spoedden wij ons terug, en de vliegenvanger was vrijwel direct in de tas. Ons zorgvuldig opgestelde tijdschema begon echter steeds verder uit beeld te raken ... In de krater vonden we niet de gehoopte Sinaï-Roodmussen of de gescoutte Aasgier, dus op naar de Meishar-vlakte voor de meer typische woestijnsoorten. Wadi Trashim leverde Kroon- en Sahelzandhoen en Woestijntapuit op, maar geen van de gehoopte leeuweriken. Overigens waren de leukere leeuweriken sowieso dun gezaaid in Israël dit voorjaar. Dus niet getreurd, maar gewoon doorgaan!


Aziatische Steenpatrijs Alectoris chukar Chukar, Israël, 29 maart 2014 (Martijn Verdoes / www.agami.nl)


Spaanse Mussen Passer hispaniolensis Spanish Sparrows, Eilat, Israël, 29 maart 2014 (Martijn Verdoes / www.agami.nl)

Omdat we achterliepen moesten een aantal plekken uit het programma worden geschrapt. Uiteindelijk bleek dat ook de beste strategie volgens de uiteindelijke winnaars: van elke biotoop maar één plek bezoeken, maar daar wel langer blijven. Maar goed, volgende stop kibboets Ne'ot Smadar; Zwarte Roodborsttapuit en Daurische Klauwier leken niet thuis (al bleek later dat laatstgenoemde gewoon de deur niet opendeed ...). Hier wel Grote Pieper als bonus en de enige (!) Dwergarend van de dag. Omdat niet iedereen deze arend zag, we noemen geen namen, deed 'ie helaas niet mee ... Op naar Yotvata, waar de circular fields nog wat nieuwe soorten opleverden, zoals Maskerduif en een onverwachte Grauwe Gors. De sewage ponds van Yotvata deden wat ze moesten doen: Citroenkwikstaart en Ralreiger leveren. Waterpiepers schitterden echter door hun afwezigheid (wat ze uiteindelijk zouden blijven doen).

Met hooggespannen verwachtingen kwamen we bij de zoutpannen van K20 aan, hier zouden we flink gaan scoren! En we hoorden op dat moment dat we in de Top-3 stonden, dus hier moest het gebeuren. Het ging er snel met steltlopers (o.a. meerdere Woestijnplevieren), eenden en andere watervogels (met ook een leuke groep Lachsterns), en een bezoekje aan K19 deed hier nog een schepje bovenop (met Witoogeend en Nijlgans; exoten telden ook mee). De Moabmussen speelden helaas voor ons verstoppertje, en dat is buiten deze plek een lastige soort in het uiterste zuiden. Maar goed, snel naar de North Beach. Uiteindelijk waren we net iets te vroeg voor de grote meeuwen en toen die nog niet vlogen zijn we al snel (en met succes) naar een stake-out voor Mangrovereiger gesneld. Vervolgens nog snel naar Holland Park, waar behalve de enige Bijeneter van de dag, een Arabische Woestijnpatrijs en meerdere Rüppell's Grasmussen (beide niet nieuw voor de dag) niets noemenswaardigs zat. De Oostelijke Orpheusgrasmus konden we (weer) niet vinden.


witte kwikstaart sp. Motacilla alba ssp. white wagtail ssp. Eilat, Israël, 29 maart 2014 (Martijn Verdoes / www.agami.nl)


Steltkluut Himantopus himantopus Black-winged Stilt, North Beach, Eilat, Israël, 29 maart 2014 (Marc Guyt / www.agami.nl)

Tweede stop bij North Beach was succesvoller en Grote Sterns, Visdieven en Witoogmeeuwen stonden snel op de lijst, maar de al weken aanwezige Bruine Gent deed zijn best om niet gezien te worden. Hij kwam die avond niet slapen. Uiteindelijk hadden alleen de Sapsuckers deze gent op de lijst door bij de start om 00:05 uur de vogel in het kunstlicht te bewonderen. Hadden we dat maar geweten. Volgend jaar dan maar! Een Regenwulp in de lagune en een Westelijke Rifreiger (met dank aan de aanwezige andere teams!) maakten ons verblijf toch iets goed, maar helaas waren drie grote meeuwen tijdens onze afwezigheid opgemerkt. Maar goed, alsof we allerlei vage Armeense, Heuglins en Pontische Meeuwen in vlucht kunnen herkennen ...;-). De tijd begon nu echt te dringen en Lichtenstein's Zandhoen mag natuurlijk niet ontbreken op een Big Day in Israël, dus moesten we voor zonsondergang weer bij K19 zijn. De zandhoenders werkten goed mee, maar pas later hoorden we dat we er nog wat soorten hadden laten liggen die in de bak aanwezig waren. We waren net iets te laat aanwezig. Dat hoorden we overigens wel vaker, die dag ... Ignorance is bliss, zullen we maar zeggen. Voor wat eerder gemist nachtelijk gespuis reden we vervolgens weer naar Yotvata. En al hadden andere teams ook geen succes met de Woestijnoehoes, één team had er tenminste nog een Gestreepte Hyena! Een ongedetermineerde nachtzwaluw was ons laatste (niet-telbare) wapenfeit die dag. Zo'n 800 kilometer en bijna 24 uur later waren we weer terug bij af, het startpunt waar we ons lijstje van de dag aan de jury overlegden. Het wachten op de uitslag kon beginnen!


Keizerarend Aquila heliaca, Eastern Imperial Eagle, Eilat, Israël, 28 maart 2014 (Martijn Verdoes / www.agami.nl)

De volgende ochtend werden de winnaars van de verschillende categorieën bekendgemaakt. Het team met de meeste waargenomen soorten binnen onze categorie was uiteindelijk een Israëlisch-Palestijns team (The Palestine Sunbirders) met 169 soorten. Maar omdat The Palestine Sunbirders vonden dat ze met een Israeli aan boord duidelijk in het voordeel waren, werd door hen besloten de 1e prijs af te staan aan het tweede team (de Sapsuckers). De Sapsuckers besloten echter deze prijs te delen met de The Palestine Sunbirders; een mooie geste! In totaal werden door alle teams tezamen deze dag 249 soorten gezien, wat een flink deel van Israëlische avifauna (= ca. 540) is. Met 151 soorten tijdens onze Big Day eindigden wij op de gedeelde derde plaats van de internationale teams, maar we kregen wel de sportiviteitsprijs: 'Knights of the Flyway'. Alle teams werden namelijk geacht om zoveel mogelijk vogelinformatie met elkaar te delen, en wij waren dus (blijkbaar;-) het meest sociale team. Daarnaast hadden wij ook het grootste aantal donaties verkregen en hebben we deze prijs gekregen omdat wij het meeste reclame hebben gemaakt voor het evenement. Verder kunnen we ons niet voorstellen dat de andere teams zo hard gelachen hebben als wij - onze 'navigator' kreeg bijvoorbeeld de schrik van zijn leven toen we op minder dan twee meter van de weg, in het volle licht van de koplampen, werden 'gemooned' door een Asian Wild Ass! Deze plotselinge ontmoeting onderweg naar Nizzana heeft ons menig plezierig uurtje opgeleverd!


Hop Upupa epops Eurasian Hoopoe, Nizanna, Israël, 29 maart 2014 (Marc Guyt / www.agami.nl)

Zoals gezegd deden ook verschillende Israëlische teams mee die door hun lokale kennis natuurlijk duidelijk in het voordeel waren. Het winnende team in deze competitie wist 155 soorten te zien/horen. Daar staat tegenover dat wij tijdens de voorbereidingen en de dag zelf een totale lijst van 181 soorten hebben behaald. Voor de overwinning (in 2015) moeten we ons dus op 180-185 richten. De voorbereidingen zijn al begonnen!

Deze wedstrijd wordt niet alleen georganiseerd om het wonder van de vogeltrek te vieren, maar vooral om geld in te zamelen om BirdLife International te steunen bij de strijd tegen de illegale moord op trekvogels. Jaarlijks worden miljoenen trekvogels geschoten, vergiftigd of gevangen op lijmstokken en bereiken nooit hun overwinterings- of broedgebieden, wat in sommige gevallen wezenlijk bijdraagt aan de achteruitgang van populaties en dus de ecosystemen waar deze soorten in leven. Door alle teams bij elkaar is tot op heden $ 60.000 opgehaald. De helft hiervan komt ten goede aan de bescherming van trekvogels in Batumi (Georgië). Het overige geld gaat naar andere beschermingsprojecten van trekvogels. Het team met het grootste bedrag aan binnengehaalde donaties heeft maar liefst $ 12.000 opgehaald.
Alle teams betaalden overigens zelf hun aanwezigheid, en andere onkosten, de organisatie kan daardoor de gehele opbrengst aan genoemde projecten geven. Doneren voor de bescherming van de trekvogels kan trouwens nog steeds via www.justgiving.com/COTFFOWS. Elke Euro helpt!

Al met al was het een fantastische ervaring, die we voor geen goud hadden willen missen! Behalve dat het een week non-stop vogelen was in een van de beste plekken voor trekvogels op aarde, met een gemêleerd gezelschap van allemaal leuke vogelaars, was het erg goed om te zien dat iedereen bezig was met het werven van fondsen en het genereren van publiciteit voor het hogere doel: een betere bescherming van trekvogels. En dat een Israëlisch/Palestijns team dan ook nog eens de titel wint; het is bijna alsof het zo had moeten zijn!

Dank aan Dan Alon, Yoav Perlman en, vooral, Jonathan Meyrav (allen SPNI) en Ken Billington (Focusing on Wildlife) voor de uitnodiging en de uitstekende organisatie! Maar bovenal dank aan al die mensen (100, and counting!) die ons team hebben aangemoedigd en de trekvogels hebben gesteund met hun donaties!
Dit was slechts de generale repetitie, in 2015 is de titel voor ons!

Sir Gert Ottens, Sir Marc Guyt en Sir Martijn Verdoes - Knights of the Flyway



Selfie 'Focusing on Wildlife Sprinters': vlnr Martijn Verdoes, Ken Billington, Marc Guyt & Gert Ottens, Israël, 31 maart 2014 (Martijn Verdoes /
www.agami.nl)

7793 views